غیبت صفری و کبری چیست و نایبان امام زمان چه کسانی هستند؟
الف) غیبت صغرای آن حضرت از سال 260 ه.ق، هنگام شهادت امام حسن عسکری (ع) شروع شد و تا سال 329 ه.ق امتداد یافت که تقریبا 69 سال می شود.
در این مدت کسانی بودند که با امام ارتباط داشتندکه به نایبان خاصّ امام مشهورند و مردم در کارهایشان به این افراد مراجعه می کردند و نامه ها و حوایج شان را به وسیله این افراد به محضر آن حضرت می فرستادند و پاسخ را دریافت می کردند.
در تعداد نواب خاص اختلاف است، اما وکالت چهار نفر در بین شیعیان معروف است که به آنها نواب اربعه نیز می گویند: اول عثمان بن سعید، دوم محمد بن عثمان، سوم حسین بن روح نوبختی و چهارم علی بن محمد سمری.
ب) و غیبت کبرای آن حضرت از سال 329 ه.ق شروع و تا زمان ظهور آن بزرگوار ادامه دارد، این همان غیبتی است که امام صادق (ع) فرمود: به قدری طولانی می شود که گروهی می گویند مرده است و گروهی می گویند کشته شده است و گروهی می گویند رفته است، تنها عدّه ی معدودی باقی می مانند که به وجود آن حضرت عقیده دارند و ایمانشان ثابت و استوار است... (بحارالانوار ج52 ص153 – اثبات الهداة ج6 ص386)
در دوران غیبت کبری، مقام نیابت و وکالت به وسیله خود ائمه (ع) بویژه حضرت مهدی (عج) به فقیه جامع الشرایط تفویض شده است.
حضرت مهدی (عج) در پاسخ به اسحاق بن یعقوب می فرمایند: در حوادث و پیشامدها به راویان حدیث ما (فقها) رجوع کنید، زیرا آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا بر شما هستم... (غیبت شیخ طوسی ص177 – وسائل الشیعه ج18 ص110)
منبع: کتاب گلبرگ های مهدوی (محمدجواد مهری)